Budynek lecznicy borowinowej i wodnej

Nazwa Birsztanów po raz pierwszy pojawia się w źródłach historycznych już w 1382 r., kiedy to wielki mistrz zakonu krzyżackiego został powiadomiony o tym, że nieopodal Niemna wykryto posiadłość przy słonej wodzie. Miało to miejsce prawie 500 lat przed oficjalnym nadaniem miastu statusu uzdrowiska!

Jako oaza wypoczynku miasteczko zaczęło się upowszechniać w XIX w., zwłaszcza po spłonięciu nieopodal znajdującego się uzdrowiska w Stokliszkach. W 1854 r. pozyskano oficjalne zezwolenie na utworzenie uzdrowiska – tym się zajmował dworzanin Adomas Bartoševičius oraz lekarz Benediktas Bilinskis. Po kilku dziesięcioleciach uzdrowisko przejął oraz rozwijał dworzanin Jezna Ignotas Kvinta, następnie właścicielką została Lidija Miller-Kochanovskienė. Miasteczko, które znacznie ucierpiało w okresie pierwszej wojny światowej, po przywróceniu niepodległości przeszło na rzecz państwa, opiekę nad nim objęło stowarzyszenie Litewskiego Czerwonego Krzyża.

Stowarzyszenie zobowiązało się wobec Departamentu Zdrowia Republiki Litewskiej nie tylko do zadbania o uzdrowisko, lecz również do jego rozwoju i modernizacji. Jedną z oznak modernizacji było rozpoczęcie świadczenia w Birsztanach usług leczenia przy zastosowaniu borowin. Wczasowiczów oraz osób dążących do wzmocnienia zdrowia w 1933 r. zapraszał do siebie nowiusieńki, specjalnie do tego celu wzniesiony budynek lecznicy ozdobiony znakiem Czerwonego Krzyża.

Niniejszy budynek jest jednym z symboli szybko odbudowanego uzdrowiska w okresie międzywojennym, ponieważ do 1935 r. w Birsztanach intensywnej rozbiórce podlegały stare oraz gwałtownemu wzniesieniu – nowe budynki. Robudową uzdrowiska kierował Vytautas Landsbergis-Žemkalnis, zaś autor projektu pt. ,,Główny pałac do kąpieli mineralnych” przygotowanego w 1930 r. – architekt Romanas Steikūnas sporo swoich śladów pozostawił w Birsztanach. Co ciekawe, w tamtych czasach Czerwony Krzyż rozwijał swoją sieć również w innych miastach Republiki.

Murowana lecznica wyróżnia się pod względem architektury spośród innych, praktycznie jedynie drewnianych budynków wzniesionych w uzdrowisku w pierwszym okresie Republiki Litewskiej, swoim eleganckim wnętrzem. Głównemu budynkowi lekkości nadaje elewacja ze szkła. Kopuła zwieńcza hol, który został wyposażony w poczekalnię oraz kasy.

„Z kolei, deszcz nie jest przeszkodą dla leczniczych kąpieli mineralnych, kwasowęglowych oraz borowinowych. Liczba osób sięgających po nie co dzień rośnie” – pisała gazeta „Lietuvos aidas” w sierpniu 1935 r. Dziennikarze, którzy opisali fenomen Birsztanów w okresie międzywojennym, wspominali również, że „nie na próżno liczni lekarze tu się leczą”, podkreślili, że uzdrowisko odwiedzają również goście z zagranicy.